Tifonun Antibiyotik Direnci Küresel Tehlikelere Yol Açabilir!

Antibiyotik direnci, gereksiz yere ilaç kullanımıyla hızla artıyor ve tifoya neden olan Salmonella enterica serovar Typhi (S Typhi) bakterisinin bu direnç sorunu küresel bir tehdit haline gelebilir.

Yıllardır insanları tehdit eden tifo hastalığı, modern dünyada artık fazla gündemde olmasa da, hala ciddi bir küresel tehlike oluşturuyor. Yapılan bir araştırma, S Typhi bakterisinin antibiyotiklere karşı direnç geliştirdiğini ve bu dirençli türlerin hızla yayıldığını ortaya koydu.

Şu anda tifonun tedavisi sadece antibiyotiklerle mümkün. Ancak son 30 yılda S Typhi bakterisinin antibiyotiklere karşı direncinin arttığı gözlemleniyor. 2014-2019 yılları arasında Nepal, Bangladeş, Pakistan ve Hindistan’dan elde edilen 3.489 tifo bakterisi örneğinin genetik analizi yapıldı. Elde edilen sonuçlar, dirençli türlerin hızla yayıldığını gösterdi.

Bu XDR Typhi türleri, temel antibiyotiklere tamamen dirençli. Ayrıca, yeni nesil antibiyotiklere karşı da direnç gelişiyor. Endişe verici olan nokta ise bu dirençli türlerin sadece Güney Asya’da kalmamasıdır. Bu süper bakteriler, Güneydoğu Asya, Doğu ve Güney Afrika’ya hatta Batı ülkelerine kadar yayılmış durumda.

Stanford Üniversitesi’nden enfeksiyon hastalıkları uzmanı Jason Andrews, “S Typhi’nin yüksek dirençli türlerinin hızla yayılması ciddi bir endişe kaynağı” diyerek önleme çalışmalarının artırılması gerektiğini belirtiyor.

İlk kez 2016’da Pakistan’da tespit edilen XDR tifo türü, 2019’a gelindiğinde ülkedeki baskın genotip haline geldi. Bu dirençli türler, zaman içinde üçüncü nesil antibiyotiklere karşı da direnç kazandı. 2000’li yılların başında, Bangladeş, Hindistan, Pakistan, Nepal ve Singapur’daki vakaların yüzde 85’inden fazlası yeni nesil antibiyotiklere karşı dirençliydi.

Azitromisinin Vurgulanan Önemi ve Direnç Tehlikesi

Şu anda tifoyu tedavi etmek için kullanılan tek ağız yoluyla alınabilen antibiyotik azitromisin. Ancak bu antibiyotiğe karşı direnç geliştiren mutasyonlar, hızla yayılıyor. Bu mutasyonlar henüz XDR Typhi ile birleşmemiş olsa da, böyle bir durumda sağlık krizi kaçınılmaz olabilir.

Tifo tedavi edilmezse ölüm oranı yüzde 20’ye kadar çıkabilir. Her yıl yaklaşık 11 milyon tifo vakası görülüyor. Tifo konjüge aşıları, bu tehlikeye karşı önemli bir koruma sağlayabilir. Ancak aşının küresel olarak yaygınlaştırılmaması durumunda, yeni bir salgın kaçınılmaz olabilir.

Önlemler Küresel Olarak Yayılmalı

Araştırmacılar, özellikle Güney Asya gibi yüksek riskli bölgelerde aşı programlarının hızla genişletilmesi gerektiğini belirtiyorlar. Uluslararası yayılma riski göz önüne alındığında, önlemlerin sadece belli bölgelerle sınırlı olmaması gerektiği vurgulanıyor.

Pakistan, tifoya karşı rutin aşı uygulamasını başlatan ilk ülke olarak öne çıkıyor. Bilim insanları, diğer ülkelerin de benzer politikaları benimsemesi gerektiğine dikkat çekiyor. Çünkü antibiyotik direnci, HIV/AIDS ve sıtmadan daha fazla can kaybına yol açabilecek küresel bir tehlike oluşturuyor.