Kış ayları sizi düşündüğünüzden daha fazla üzüyor mu? Eğer öyleyse, mevsimsel duygusal bozukluk (SAD) olarak da bilinen mevsimsel depresyonunuz olabilir .
SAD, ABD’de her yıl 11 milyon insanı etkileyebilir ve 25 milyon daha fazlası kış hüznü adı verilen daha hafif bir forma sahip olabilir.
NEDENLER
SAD’nin kesin nedenlerini bilmesek de, bazı bilim adamları beynin derinliklerinde üretilen bazı hormonların yılın belirli zamanlarında tutumla ilgili değişiklikleri tetiklediğini düşünüyor. Uzmanlar SAD’nin bu hormonal değişikliklerle ilişkili olabileceğine inanıyor. Bir teori, sonbahar ve kış aylarında daha az güneş ışığının, beynin , ruh halini düzenleyen beyin yollarıyla bağlantılı bir kimyasal olan daha az serotonin üretmesine yol açmasıdır . Beyindeki ruh halini düzenleyen sinir hücresi yolları olması gerektiği gibi çalışmadığında sonuç, yorgunluk ve kilo alma semptomlarının yanı sıra depresyon hissine de yol açabilir .
SAD genellikle genç erişkinlikte başlar ve kadınlarda erkeklerden daha sık görülür. SAD’li bazı kişilerin hafif semptomları vardır ve kendilerini keyifsiz veya huysuz hissederler. Diğerlerinin ise ilişkilere ve işe müdahale eden daha kötü semptomları vardır .
Kış aylarında yeterli gün ışığının olmaması SAD ile ilişkili olduğundan, yıl boyunca bol miktarda güneş ışığının olduğu ülkelerde daha az görülür.
KIŞ BELİRTİLERİ
SAD’li kişiler genellikle normalden çok daha fazla uyurlar ve karbonhidratlara ihtiyaç duyarlar. Ayrıca aşağıdakiler de dahil olmak üzere depresyonun normal uyarı işaretlerinin çoğuna sahiptirler :
Üzgün, huysuz veya umutsuz hissetmek
Daha az enerji
Odaklanmada zorluk
Tükenmişlik
Daha fazla iştah
Yalnız kalma arzusu daha fazla
İntihar düşünceleri
Kilo almak
YAZ BELİRTİLERİ
- Daha az iştah
- Uyku problemi
- Kilo almak
TEŞHİS
SAD’ın ana özelliği, ruh halinizin ve davranışlarınızın takvimle birlikte değişmesidir. Bu ayrı bir duygudurum bozukluğu değil , bazen manik depresyon olarak da adlandırılan bir tür majör depresyon veya bipolar bozukluktur .
Son 2 yıl içinde aşağıdaki durumlarda SAD’niz olabilir:
Belirli bir mevsimde başlayan ve biten depresyon vardı
Bu belirtileri “normal” dönemlerinizde hissetmediniz
Yaşamınız boyunca depresyon veya mani olmadan geçirdiğiniz dönemlerin sayısı, depresyon veya mani olmadan geçirdiğiniz dönemlerin sayısından daha fazladır
Bazen SAD’yi teşhis etmek biraz zaman alabilir çünkü kronik yorgunluk sendromu , az aktif tiroid , düşük kan şekeri , viral hastalıklar veya diğer duygudurum bozuklukları gibi diğer durumları taklit edebilir .
TEDAVİ
Belirtilerinizin şiddetine bağlı olarak tedaviler farklılık gösterir. Alacağınız tedavi türü aynı zamanda başka bir tür depresyon veya bipolar bozukluğunuz olup olmadığına da bağlıdır.
Geleneksel antidepresanlar genellikle mevsimsel depresyonu tedavi etmek için kullanılır. Bupropion XL şu anda SAD’li kişilerde majör depresif dönemleri önlemek için özel olarak FDA onaylı tek ilaçtır.
Birçok doktor, SAD’li kişilerin daha fazla doğal ışık alabilmek için sabah erkenden dışarı çıkmasını önermektedir. Kış aylarının karanlık olması nedeniyle bu mümkün değilse, antidepresan ilaçlar veya ışık terapisi (fototerapi) yardımcı olabilir.
SAD’li kişilerde diyetle vitamin alımının az olması veya güneş ışığına yeterince maruz kalmamanın neden olduğu düşük D vitamini seviyeleri bulunmuştur. Ancak D vitamini takviyesinin SAD semptomlarını hafifletmeye yardımcı olup olamayacağı belli değil. SAD için D vitamini dışındaki besin takviyeleri üzerine çok az araştırma yapılmıştır.
IŞIK TERAPİSİ
Bazı araştırmacılar mevsimsel depresyonu, uyuşukluğa neden olan doğal hormon melatonin ile ilişkilendiriyor . Işık, beynimizdeki sirkadiyen ritimleri düzenleyen biyolojik saati etkiler; bu, kışın daha az güneş ışığı olduğunda ruh hali değişikliklerini de içerebilen fizyolojik bir işlevdir. Doğal veya “tam spektrumlu” ışık, antidepresan etkiye sahip olabilir.
Tam spektrumlu parlak bir ışık dolaylı olarak gözlerinize parlar . Parlak bir ışıktan yaklaşık 2 metre uzakta oturuyorsunuz; normal oda aydınlatmasından yaklaşık 20 kat daha parlak. Terapi günde 10-15 dakikalık bir seansla başlar. Daha sonra yanıtınıza bağlı olarak süreler günde 30 ila 45 dakikaya çıkar.
Gözlerinizin zarar görmesini önlemek için herhangi bir ışık kutusunun ışık kaynağına uzun süre doğrudan bakmayın .
SAD’li bazı kişiler ışık terapisini kullandıktan birkaç gün sonra iyileşir. Diğerleri çok daha uzun sürüyor. SAD belirtileri geçmezse doktorunuz ışık terapisi seanslarını günde ikiye çıkarabilir.
Işık terapisine yanıt veren kişilerin, baharda tekrar güneş ışığına çıkana kadar tedaviye devam etmeleri teşvik edilir. Yan etkiler minimum düzeyde olsa da, hassas bir cildiniz varsa veya bipolar bozukluk geçmişiniz varsa dikkatli olun .
ÖNLEME
Hava bulutlu olsa bile her gün dışarıda biraz zaman geçirin. Gün ışığının etkileri hala yardımcı oluyor. Dışarısı çok soğuksa panjurlarınızı açın ve güneşli bir pencerenin yanında oturun.
Sonbahar başladığında, hatta kışın SAD etkilerini hissetmeden önce 10.000 lüks ışık kutusu kullanmaya başlayı
Dengeli bir diyet yapın. Bu, canınız nişastalı ve tatlı yiyecekler çekse bile daha fazla enerjiye sahip olmanıza yardımcı olacaktır.
Haftada beş kez, günde 30 dakika egzersiz yapın .
Sosyal çevrenize ve düzenli faaliyetlerinize dahil olun. Sosyal destek çok önemli.
Doktorumu Ne Zaman Aramalıyım?
Her yıl aynı zamanda depresif, yorgun ve huysuz hissediyorsanız ve bu duygular doğası gereği mevsimsel görünüyorsa, bir tür SAD’niz olabilir. Duygularınız hakkında doktorunuzla açıkça konuşun. Yaşam tarzı değişiklikleri ve tedavi için onların önerilerini izleyin.
Doktorunuz ışık tedavisi öneriyorsa, muayenehanenin SAD’li hastalar için ışık kutuları sağlayıp sağlamadığını sorun. Ayrıca bir ışık kutusu kiralayabilir veya satın alabilirsiniz, ancak bunlar pahalıdır ve sağlık sigortası şirketleri genellikle bunları karşılamaz.
